KIỂM ĐỊNH, THỬ NGHIỆM LĨNH VỰC THIẾT BỊ Y TẾ

     Thiết bị chụp cắt lớp vi tính dùng trong y tế còn gọi là thiết bị CT scanner hoặc thiết bị CT, là loại thiết bị X-quang chụp chẩn đoán trong y tế sử dụng phương pháp dùng chùm tia X cho quay quanh một bộ phận của cơ thể, ở nhiều góc độ khác nhau, theo trục ngang và ghi lại phần tia X còn lại sau khi đã được cơ thể hấp thụ bởi các đầu dò, sau đó chuyển các dữ liệu đến hệ thống máy vi tính để xử lý bằng các thuật toán và cho ra ảnh chụp của bộ phận cơ thể. Ảnh này được hiển thị trên màn hình, phim hoặc lưu trữ trên máy tính.

     Thiết bị CT được phân biệt với thiết bị X-quang khác như thiết bị chụp X-quang tổng hợp, X-quang tăng sáng truyền hình, X-quang chụp răng, X-quang chụp vú, X-quang di động, X-quang đo mật độ xương, X-quang can thiệp và chụp mạch, X-quang thú y.

Thiết bị chụp cắt lớp vi tính CT Scanner

   Trung tâm mong muốn bệnh viện, cơ sở cùng hiểu rõ về bản chất của việc kiểm định thiết bị bức xạ nhằm đảm bảo đến sức khỏe của nhân viên bức xạ và bệnh nhân. Vì thế, Quý bệnh viện và cơ sở sử dụng thiết bị bức xạ cần nắm vững những thông số kỹ thuật và định nghĩa về nó như sau:

• Các yêu cầu chấp nhận là các yêu cầu tối thiểu hoặc giới hạn phải đạt đối với các đặc trưng làm việc của thiết bị CT về khía cạnh bảo đảm an toàn bức xạ và chất lượng ảnh.

• Kiểm định thiết bị CT là hoạt động kiểm tra kỹ thuật theo một quy trình nhất định nhằm đánh giá và xác nhận sự phù hợp của thiết bị CT với các yêu cầu chấp nhận quy định tại Quy chuẩn kỹ thuật này.

• Đơn vị HU (Hounsfield unit) là đơn vị được đặt ra để đặc trưng cho mức độ suy giảm của tia X được sử dụng trong các lát cắt CT. Mỗi phần tử diện tích ảnh được gán một giá trị trong thang tương phản, trong đó không khí có giá trị -1000 HU, nước có giá trị 0 HU.

• Số CT (CT number) là giá trị dùng để chỉ sự suy giảm trung bình của tia X biểu thị trên mỗi phần từ ảnh trong một ảnh CT, có đơn vị là HU.

• Thang tương phản (Contrast scale) là thang đo sự thay đổi trong hệ số suy giảm tuyến tính theo số CT so với nước. Thang tương phản được định nghĩa bởi số CT cho không khí (-1000 HU) và cho nước (0 HU).

• ROI (Region of interest - ROI) còn gọi là vùng quan tâm, là một vùng trên ảnh kỹ thuật số phản ánh một vị trí giải phẫu mong muốn. Hệ thống xử lý ảnh cho hình vẽ của ROI trên ảnh.

• Độ đồng đều (Uniformity) là khả năng của thiết bị CT tạo ra cùng một số CT ở bất kỳ một vị trí ROI nào trong ảnh của một vật thể đồng nhất.

• Nhiễu (Noise) là sự thay đổi ngẫu nhiên của số CT khỏi giá trị trung bình trong một vùng của ảnh của một vật thể đồng nhất. Nhiễu được xác định bởi độ lệch tiêu chuẩn của số CT trong đơn vị HU tại ROI trung tâm hoặc như phần trăm của hệ số suy giảm tuyến tính của nước được hiệu chỉnh cho thang tương phản của thiết bị CT.

• Độ phân giải không gian/tương phản cao (High contrast/Spatial resolution) là khoảng cách nhỏ nhất giữa ảnh của hai vật thể có độ tương phản cao so với nền mà có thể quan sát và phân biệt được chúng một cách rõ ràng trên ảnh CT.

• Độ phân giải tương phản thấp (Low-contrast resolution) là khả năng của thiết bị CT có thể cho phân biệt được thông tin trong trường hợp mà sự khác biệt của mật độ mô giữa một vùng giải phẫu này so với vùng giải phẫu khác là rất nhỏ.

• Độ dày lát cắt (Slice thickness) là giá trị độ dày lát cắt tái tạo trên ảnh được xác định bằng cách sử dụng phantom kiểm tra độ dày lát cắt.

• Gantry là bộ phận của thiết bị CT chứa bóng phát tia X, bộ khu trú chùm tia và các đầu dò đo bức xạ.

• Giá trị đường nền đối với nhiễu và độ đồng đều là giá trị công bố bởi nhà sản xuất hoặc giá trị đo nghiệm thu bàn giao sau khi mua, đưa máy vào sử dụng lần đầu tiên.

Theo QCVN 12:2016/BKHCN – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với thiết bị chụp cắt lớp vi tính dùng trong y tế (Ban hành kèm theo Thông tư 02/2016/TT–BKHCN ngày 25 tháng 03 năm 2016 và có hiệu lực từ ngày 01 tháng 07 năm 2016) quy định:

A. Các nội dung kiểm tra trong kiểm định thiết bị chụp cắt lớp vi tính CT Scanner gồm:

• Kiểm tra ngoại quan

• Kiểm tra độ chính xác của dịch chuyển bàn bệnh nhân

• Kiểm tra độ chính xác số CT, độ đồng đều và nhiễu

• Kiểm tra độ phân giải không gian / tương phản cao

• Kiểm tra độ phân giải tương phản thấp

• Kiểm tra độ dày lát cắt

• Kiểm tra độ chính xác tâm lát cắt.

B. Thiết bị, dụng cụ kiểm tra phục vụ kiểm định thiết bị CT Scanner như sau:

         Phantom Pro-CT MK II                                                      Thước cân bằng nước

C. Tần suất kiểm định thiết bị chụp cắt lớp vi tính CT Sanner:

• Khi đưa vào sử dụng lần đầu

• Kiểm định định kỳ một năm một lần

• Sau khi lắp đặt lại hoặc sửa chữa