Thiết bị X-quang di động (mobile radiographic equipment) là thiết bị phát tia X, được sử dụng di động để chụp chẩn đoán bệnh trong y tế; được phân biệt với thiết bị X-quang tổng hợp, thiết bị X-quang tăng sáng truyền hình, thiết bị X-quang răng, thiết bị X-quang vú, thiết bị chụp cắt lớp vi tính, thiết bị X-quang đo mật độ xương, thiết bị X-quang thú y.
Thiết bị chụp X-quang di động dùng trong y tế
Trung tâm Kiểm định Hiệu chuẩn Vùng 3 phối hợp với Trung tâm Kỹ thuật an toàn bức xạ II cung cấp dịch vụ kiểm định thiết bị x - quang dùng trong y tế theo Thông tư 27/2020/TT-BKHCN. Trung tâm Kỹ thuật an toàn bức xạ II là đơn vị được Cục An toàn Bức xạ và Hạt nhân cấp giấy hoạt động dịch vụ hỗ trợ ứng dụng năng lượng nguyên tử, và được phép kiểm định thiết bị bức xạ theo Giấy phép số: 41/2019/ĐK/ATBXHN.
Trung tâm mong muốn bệnh viện, cơ sở cùng hiểu rõ về bản chất của việc kiểm định thiết bị bức xạ nhằm đảm bảo đến sức khỏe của nhân viên bức xạ và bệnh nhân. Vì thế, Quý bệnh viện và cơ sở sử dụng thiết bị bức xạ cần nắm vững những thông số kỹ thuật và định nghĩa về nó như sau:
-
Yêu cầu chấp nhận (compliance requirements) là các yêu cầu tối thiểu hoặc giới hạn phải đạt được đối với đặc trưng làm việc của thiết bị Xquang. Yêu cầu chấp nhận thường liên quan đến độ chính xác của thông số đặt và điều kiện làm việc của thiết bị.
-
Kiểm định thiết bị X-quang (verification of mobile radiographic equipment) là việc kiểm tra và chứng nhận các đặc trưng làm việc của thiết bị đáp ứng theo yêu cầu chấp nhận.
-
Điện áp đỉnh (peak kilovoltage - kVp) là giá trị điện áp cao nhất sau khi chỉnh lưu đặt vào giữa anode và cathode của bóng phát tia X, có đơn vị là kV.
-
Thời gian phát tia (explosure time) là thời gian thực tế mà thiết bị X-quang phát tia X, có đơn vị là s.
-
Dòng bóng phát (tube curent) là cường độ dòng điện chạy từ anode đến cathode của bóng phát tia X trong thời gian phát tia, có đơn vị là mA.
-
Hằng số phát tia là tích số dòng bóng phát (mA) và thời gian phát tia (s), có đơn vị là mAs.
-
Liều lối ra (output dose) là giá trị liều bức xạ gây bởi chùm bức xạ phát ra từ bóng phát tia X tại một điểm, có đơn vị là mR hoặc mGy.
-
Độ lặp lại liều lối ra (output dose reproducibility) là thông số đánh giá đặc trưng của thiết bị X-quang tạo ra cùng một giá trị liều lối ra với cùng thông số đặt, có đơn vị là %.
-
Độ tuyến tính liều lối ra (output dose linearity) là thông số đánh giá đặc trưng của thiết bị X-quang tại cùng một giá trị điện áp đặt khi điều chỉnh tăng hằng số phát tia sẽ tạo ra liều lối ra với cường độ tăng tương ứng, có đơn vị là %.
-
Kích thước tiêu điểm hiệu dụng (effective focal spot size) là kích thước tiêu điểm thực tế của bia để tạo ra tia X, có đơn vị là mm.
-
Bộ ghi nhận hình ảnh (image receptor) là bộ phận có chức năng ghi nhận tia X đến và chuyển đổi thành hình ảnh.
-
Độ lệch chuẩn trực của chùm tia X (diviation from the perpendicularity of X-ray beam) là độ lệch của trục trung tâm chùm tia X khỏi hướng vuông góc với bộ ghi nhận hình ảnh.
-
Độ chuẩn trực của chùm tia X (perpendicularity of X-ray beam) là mức độ vuông góc của trục trung tâm chùm tia X với bộ ghi nhận hình ảnh, được đánh giá qua độ lệch chuẩn trực của chùm tia X, có đơn vị là độ (O).
-
Độ trùng khít giữa trường sáng và trường xạ (X-ray to light field alignment) là độ trùng khít giữa trường ánh sáng tạo ra bởi bộ khu trú chùm tia so với vùng chiếu xạ do chùm tia X từ bóng phát tạo nên trên bộ ghi nhận hình ảnh, có đơn vị là %.
-
Chiều dày hấp thụ một nửa (half-value layer - HVL) là bề dày của tấm lọc hấp thụ mà giá trị liều bức xạ của chùm tia X sau khi đi qua nó còn bằng một nửa so với giá trị đo được khi không có tấm lọc hấp thụ, có đơn vị là mmAl.
Theo QCVN 15:2018/BKHCN – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với Thiết bị chụp X-quang di động dùng trong y tế (Ban hành kèm theo Thông tư 14/2018/TT–BKHCN ngày 15 tháng 11 năm 2018 và có hiệu lực từ ngày 01 tháng 06 năm 2019) quy định:
A. Các mục kiểm định trong thiết bị chụp X-quang di động dùng trong y tế
1. Kiểm tra ngoại quan
2. Kiểm tra điện áp đỉnh
3. Kiểm tra thời gian phát tia (không áp dụng kiểm tra thông số này với thiết bị X-quang chỉ có chế độ đặt hằng số phát tia)
4. Kiểm tra liều lối ra
5. Kiểm tra tiêu điểm hiệu dụng, đặc trưng chùm tia và lọc chùm tia
B. Quy trình kiểm định thiết X-quang di động dùng trong y tế
1. Kiểm tra ngoại quan
-
Kiểm tra thông tin thiết bị X quang
-
Kiểm tra chuyển mạch (hoặc nút bấm) để đặt chế độ và chỉ thị
-
Kiểm tra độ chính xác chỉ thị khoảng cách
-
Kiểm tra khả năng điều khiển phát tia từ xa
2. Kiểm tra điện áp đỉnh
3. Kiểm tra độ chính xác thời gian phát tia
4. Kiểm tra liều lối ra
5. Kiểm tra kích thước tiêu điểm hiệu dụng
6. Kiểm tra độ chuẩn trực của trùm tia
7. Kiểm tra độ trùng khít giữa trường sáng và trường xạ
8. Lọc trùm tia sơ cấp – đánh giá HVL
C. Thiết bị, dụng cụ kiểm tra phục vụ kiểm định thiết bị chụp X-quang di động dùng trong y tế
Phantom Pro-Fluo 150 Thiết bị kiểm định máy X-quang
D. Tần suất kiểm định thiết bị chụp X-quang di động dùng trong y tế
-
Lần đầu đưa vào vào sử dụng
-
Kiểm định định kỳ hai năm một lần
-
Sau khi lắp đặt lại hoặc sửa chữa
Quý khách có nhu cầu kiểm định, hiệu chuẩn thiết bị, vui lòng liên hệ theo địa chỉ:
Trung tâm Kiểm định Hiệu chuẩn Vùng 3
Địa chỉ: Số 69, đường số 8, phường An Khánh, Tp. Thủ Đức, Tp.HCM
Văn phòng GD và phòng thí nghiệm: Đường DX17, Phú Thọ, Phú Chánh, TX. Tân Uyên, Bình Dương.